Zwemmen met ouderen zonder barrières

Hoe houd je kwetsbare ouderen in beweging? De organisatie Sportfondsen beantwoordt deze vraag met een origineel project: ‘Jong & Oud: Samen in het water’. Het project loopt inmiddels vier jaar.

Tijd voor Generationjourney.nl om in gesprek te gaan met één van de initiatiefnemers: Sebo Luursema. Het werd een boeiend gesprek over inspireren, problemen oplossen en heel en veel sportplezier.

Sportfondsen staat voor een vitaal Nederland. De organisatie beheert verschillende sportaccommodaties, zoals sporthallen en zwembaden. Sebo Luursema is regiomanager bij Sportfondsen en is nauw betrokken bij de organisatie van het project: ‘Jong & Oud: Samen in het water’.

Hij vertelt: “Het doel van het project is om kwetsbare ouderen in beweging te krijgen. Het gaat dan om ouderen (meestal 80+) die de regie verliezen en niet meer helemaal zelfstandig kunnen wonen. Deze ouderen kunnen weer zwemmen, door ze één op één te koppelen aan studenten. Jong & oud samen dus.”

Waar komen die studenten vandaan?

“We zijn begonnen met studenten van het CIOS. Op één van onze locaties zitten we namelijk samen met de CIOS-opleiding [Centraal Instituut Opleiding Sportleiders]. Later zijn ook studenten van de ROC-opleiding Sport & Beweging mee gaan doen. Deze activiteit maakt nu deel uit van hun curriculum. Door de inzet van de studenten en de vrijwilligers, bieden we dit programma nu vaker aan. Elke vier tot zes weken en op verschillende locaties.”

Hoe is het idee ontstaan?

“We bedachten het bij een kop koffie” vertelt Sebo. “Sportfondsen bestaat bijna 100 jaar en het idee van de oprichter was: Heel Nederland leren zwemmen en. Dat is nog steeds actueel. Daarnaast geloven we in vitaliteit.” Dat is een mooie motivatie, maar hoe zit het financieel? “We proberen het kostendekkend te krijgen. Het gaat ons om de maatschappelijke betekenis.” Om de kosten te kunnen dekken, doen we aan gedeelde financiering.

“De ouderen geven een bijdrage en ook de gemeente helpt mee. En we werken dus met vrijwilligers. Dit zijn mensen die allerlei achtergronden hebben. Sommigen zitten zonder werk maar hebben zelf een eigen bedrijf gehad. Of ze waren ICT’er of werkten in één van de winkels op Schiphol. Ik vind het mooi te zien dat alle soorten mensen zich als vrijwilliger willen inzetten.”

En soms moet je met een creatieve oplossing komen …

De vervoerskwestie

Het vervoeren van 25 ouderen naar het zwembad was een groot vraagstuk. Hier moest Sportfondsen creatief mee omgaan. Sebo legt dit uit: “Gemeenten zijn vaak bereid financieel bij te dragen aan dit soort projecten. Ze betalen alleen niet mee aan vervoer. Dan denk je: we moeten iets huren. Of toch niet?

We keken naar buiten en zagen de kinderopvangbusjes staan. Die komen om acht uur aan en blijven tot half twaalf staan wachten. Nu mogen we die busjes inzetten om de ouderen naar het zwembad te brengen!”

Sportfondsen zat niet alleen met de vervoerskwestie. Wie van de ouderen had nog zwemkleding? Sommigen hadden al meer dan twintig jaar niet meer gezwommen. En hoe komen ze in het water? Hoe voorkomen we wachtrijen rondom het zwembad?

‘Je moet van A tot Z plannen’

“Je moet het van A tot Z plannen”, tipt Sebo. “We hebben op de tekentafel nagedacht over veel wat nodig is, waaronder vervoer. Ook hebben mensen geen badkleding en slippers meer, dat moesten we kopen. En hoe komen ze in het water?

We maken gebruik van een lift die daarbij helpt. Hiermee kan één persoon tegelijk het water in. Maar hoe voorkom je dat er een lange rij ontstaat? Daar hebben we allemaal over nagedacht.”

Ging alles in één keer goed? “We hebben eerst een pilot gedaan. Hierbij loop je nog tegen dingen aan. Eén oudere zei bijvoorbeeld tegen een van de studenten: ‘ik ben klaar, ik ga naar de kleedruimten’. De student zei: ‘oké!’

Zoiets mag niet gebeuren, want de student moet de oudere ook begeleiden naar de kleedkamers zodat deze niet valt. Deze mensen hebben gedurende de hele dag begeleiding nodig.” Met de pilot kwamen nog wat blind spots naar boven die meteen geadresseerd werden.

Jong en oud werken samen

Wat is het resultaat van ‘Jong & Oud: Samen in het water’? Natuurlijk komen de ouderen op een ontspannen manier, namelijk in het water, in beweging. Ook is er een sociale context gecreëerd waarbij jong en oud samenwerken en converseren. En hopelijk rollen er een paar studenten door naar bijvoorbeeld paramedische zorg.

Sebo weet te vertellen dat veel studenten hun opleiding ingaan met een duidelijk toekomstbeeld. Ze zien zichzelf later werken in de topsport of bij een sportvereniging. Terwijl er in de zorg een grote behoefte is! Via ‘Jong & Oud’ maken de studenten in ieder geval kennis met deze doelgroep! En hebben ze het naar hun zin?  “Ik zie altijd 50 stralende gezichten in het water.”

‘Ik had de knapste!’

Naast lichamelijke beweging genieten de ouderen ook. Sebo vertelt: “Er deed een echtpaar mee dat niet meer samenwoont. Zij woont begeleid, hij woont op zichzelf. Samen hebben ze meegedaan en beleefden daardoor weer een heel mooi moment samen!

Ook is er een oudere vrouw die weinig contact heeft met haar kleinkind. In het zwembad heeft ze dan een heel leuk gesprek met een van de studenten! Weer een andere dame loopt dagen na het zwemmen nog rond met een foto.  Ze staat hier samen op met een van de studenten. Niet zomaar een volgens haar, want ‘ik had de knapste!’ riep ze uit.”

Een gouden tip voor succes

Sebo heeft ook gemerkt dat er soms blokkades zijn. Zo hadden ze de vervoerskwestie die ervoor had kunnen zorgen dat het hele feest niet door zou gaan. Ook de ouderen zeiden soms ‘ik kan het niet meer, zwemmen’. Een ander durfde niet mee met het busje.  “We gaan dan met ze in gesprek om het op te lossen”, aldus Sebo. Wat is zijn tip? “Je ziet soms allerlei beren op de weg. Probeer ze op te lossen!”